مجازات رانندگی در حال مستی و حکم راننده مست چیست؟
رانندگی فعالیتی حساس است که اگر در آن بی‌دقتی صورت گیرد، ممکن است برای راننده، سرنشینان ماشین ایشان و سایر افراد بسیار خطرآفرین باشد.
با هدف جلوگیری هرچه بیشتر از تصادفات و سوانح ایجاد شده حین رانندگی، قوانین و مقررات مختلفی توسط قانون‌گذاران وضع شده است تا از هرگونه بی‌دقتی و خطرآفرینی تا حد امکان جلوگیری شود. مصرف مشروبات الکی و رانندگی در حال مستی می‌تواند عاملی خطرناک برای تصادفات باشد. در این مقاله مجازات این عمل و احکام موجود برای آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
تشخیص مست بودن راننده
برای اعمال قوانین و احکام، پلیس باید ثابت کند که راننده مورد نظر حین رانندگی مست بوده است. ابزاری به نام دستگاه‌های آزمون سیار برای تشخیص مشروبات الکلی در اختیار مردان قانون قرار گرفته است که می‌تواند مصرف الکل و یا مواد مخدر روان‌گردان را توسط دمیدن در دستگاه ثابت کند. علاوه بر استفاده از تست الکل‌سنج، آزمایشاتی مانند خون و ادرار نیز تعیین‌کننده مصرف الکل و مواد مخدر خواهد بود.
مجازات‌های رانندگی در حال مستی
رانندگی در حالت مستی طبق قوانین کشور ایران دو جرم مختلف را شامل می‌شود:
1- طبق ماده 264 و 265 قانون مجازات اسلامی، مصرف مشروبات الکلی جرمی شرعی به حساب می‌آید و فرد خاطی باید با هشتاد ضربه شلاق مجازات شود.
ماده 264
مصرف مسکر (هر ماده یا مایعی غیر از شراب یا خمر با قیاس منصوص العله کیفر مشابه مسکر دارد) از قبیل خوردن، تزریق و تدخیل آن کم باشد یا زیاد، جامد یا مایع، عامل مستی شود یا نشود، خالص باشد یا مخلوط به طوری که از مسکر بودن خارج نشود، موجب حد است.
تبصره ماده: خوردن آب جو مسکر (فقاع) حتی اگر مستی نیاورد هم موجب حد است.
ماده 265
حد مصرف مسکر، هشتاد ضربه شلاق است.
2- طبق ماده 718 قانون مجازات اسلامی، اگر راننده مست باشد و تصادف کند، حکم ایشان بیش از دو سوم حداکثر مجازات قانونی به عنوان مقصر است یعنی به بیش از 5 سال حبس محکوم می‌شود و دادگاه قادر است بین یک تا پنج سال ایشان را از رانندگی محروم سازد.
اهمیت جنسیت راننده مست
قانون مجازات اسلامی در وضع قوانین مربوط به رانندگی در حال مستی تفاوتی بین جنسیت رانندگان قائل نشده و تنها سن راننده است که می‌تواند تاثیرگذار باشد. افرادی که از نظر سنی هنوز به سن اجرای مجازات کیفری نرسیده‌اند، معمولا شامل تخفیف شده و اجرای قانون به شکل عادی برای آن‌ها اجرا نمی‌شود.
نمره منفی راننده مست
در صورت تشخیص رانندگی در حالت مستی، برای رانندگان خودروی شخصی 10 نمره منفی و برای رانندگان خودروهای سنگین یا عمومی 20 نمره منفی لحاظ می‌شود.
دلیل اعمال نمره منفی بیشتر برای خودروهای عمومی و سنگین، احتمال ایجاد خطر بیشتر برای افراد است. علاوه بر این گواهینامه راننده نیز به مدت 6 ماه توسط پلیس راهنمایی و رانندگی ضبط و برای مراجع قضایی ارسال خواهد شد.
توقیف خودرو در صورت تایید مستی
پلیس راهنمایی و رانندگی افرادی که حین رانندگی در حال مستی شناسایی می‌کند را به پرداخت 400 هزار تومان جریمه محکوم می‌کنند. پلیس راهنمایی و رانندگی علاوه بر نمره منفی و جریمه فرد خاطی، مطابق ماده 10 قانون رسدگی به تخلفات رانندگی جهت توقیف خودرو به مدت 21 روز (حداقل) اقدام خواهد کرد.
احکام تصادف حین مستی در شرایط مختلف
اگر راننده مست باشد، گفتیم که مستی ایشان و رانندگی در این حالت، خود مجازات مشخصی دارد. در صورتی که در این شرایط فرد تصادف کند و شرایط متفاوتی ایجاد شود، در هر حالتی مجازات و پیگیری‌ها طبق ماده‌های قانون متفاوت خواهد بود. در ادامه شرایط هر یک را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
1- قتل در تصادف با مستی
اگر راننده با کسی تصادف کند و یکی از افراد در این شرایط فوت نماید، این قتل غیر عمد محسوب می‌شود. ماده‌های 714 و 718 قانون مجازات اسلامی بیان می‌کنند که در این صورت راننده به بیش از 2 سال حبس (بیش از دو سوم حداکثر مجازات) محکوم می‌شود که امکان افزایش آن تا 5 سال طبق نظر قاضی وجود دارد.
علاوه بر این اگر اولیای دم مقتول، درخواست دیه داشته باشند، باید دیه پرداخت شود. بیمه فرد نیز این دیه را پوشش می‌دهد اما قادر است پس از پرداخت جهت پس گرفتن آن به دلیل مستی راننده اقدام کند.
2- تصادف منجر به مرض جسمی لاعلاج و یا از کارافتادگی
در صورتی که مشکل جسمی یا دماغی لاعلاج و یا از کارافتادگی، از بین رفتن حواس یک یا چند عضو بدن. و یا ایجاد تغییر شکلی دائمی در یکی از اعضای بدن یا صورت شخص به واسطه تصادف در رانندگی در حال مستی ایجاد شود؛ راننده علاوه بر پرداخت دیه با توجه به قوانین موجود، به دو ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد. سقط جنین مادران نیز در این قانون جای می‌گیرد.
3- تصادف منجر به نقص یا ضعف دائمی
نقص دائمی یا ضعف در یکی از اعضای بدن یا از کار افتادگی بخشی از یک عضو در تصادفات همراه با مستی (اگر عضو مذکور همچنان کار کند)، حکم دو ماه تا شش ماه حبس را برای راننده مست علاوه بر اجبار به پرداخت دیه مشخص، به همراه خواهد داشت. اگر زن حامله قبل از موعد زایمان طبیعی‌اش به واسطه تصادف وضع حمل کند نیز شامل این قانون می‌شود.
4- تصادفات منجر به صدمه بدنی
صدمات بدنی مختلف نیاز به پرداخت دیه‌ای مشخص را در صورت مطالبه فرد صدمه‌دیده ایجاد می‌کند و طبق نظر قاضی راننده خاطی به حبس بین یک تا پنج ماه محکوم خواهد شد.
دقت داشته باشید که مجازات گفته شده علاوه بر حکم 80 ضربه شلاق به واسطه شرب مسکر و مشروب برای رانندگی در حال مستی در نظر گرفته می‌شود. در ضمن دادگاه قادر است راننده را طبق تشخیص بین یک تا 5 سال از حق رانندگی محروم سازد.
حداکثر مجازات قانونی و بیش از دو سوم آن چیست؟
مجازات تصادفات منجر به فوت در حالت معمول، پرداخت دیه و 6 ماه الی 3 سال حبس است. پس حداکثر مجازات قانونی این امر، 3 سال حبس تعیین می‌شود. اگر تصادف به واسطه مستی راننده ایجاد شده باشد و در این میان فردی به قتل رسیده باشد، دو سوم این حداکثر مجازات (یعنی 2 سال) الی حداکثر میزان آن (3 سال) را جهت مجازات راننده خاطی در نظر می‌گیرند.
نقش بیمه در خسارات مختلف رانندگی در حالت مستی
شرکت‌های بیمه رانندگی در حال مستی را تحت پوشش شرایط خود قرار نمی‌دهند؛ اما در برخی شرایط شرکت بیمه موظف است پس از وقوع حادثه برای پرداخت خسارات موجود اقدام کند که شرایط این پرداخت به شرح زیر است:
1- طبق بند ب ماده 15 قوانین بیمه شخص ثالث، اگر ثابت شود که راننده مقصر حین تصادف مست بوده و این مستی در تصادف موثر بوده است، بیمه موظف است بر حسب تکلیف، خسارت ایجاد شده را به طور کامل پرداخت کند؛ اما پس از پرداخت قادر است به جهت دریافت تمام یا بخشی از خسارت پرداخت شده به عنوان نماینده زیان دیده به مراجع قضایی اقدام کند. در این شرایط به طور معمول با توجه به شرایط مالی راننده خسارت به شکل اقساط پس گرفته می‌شود.
2- در صورت بروز مشکلات برای خودرو و وسیله راننده مست، بیمه موظف است خسارت موجود را پرداخت کند چرا که قرارداد بیمه برای خودروی مد نظر است و به راننده ارتباطی ندارد. اما در این شرایط نیز با توجه به مست بودن راننده، بیمه قادر است به مراجع قضایی مراجعه کرده و درخواست بازپرداخت وجه را ثبت کند تا به شرایط موجود رسیدگی شود.
اگر راننده از دادن تست الکل امتناع کند، حکم آن چیست؟
در صورتی که راننده خاطی از تست الکل امتناع کند یا در صورت دستور پلیس به مراکز پزشکی قانون مراجعه نکند، باعث می‌شود که به طور پیش‌فرض ایشان را خطاکار تشخیص دهند و جواب رانندگی در حال مستی ایشان مثبت ثبت شود؛ چرا که این امتناع به معنی هراس از پیگیری قانونی و مجازات تلقی می‌شود.
مراجع رسیدگی به رانندگی همراه با مستی
هر مکانی که تصادفات حین مستی در آن رخ دهد، محل تصادف و وقوع جرم به حساب می‌آید و به همین دلیل دادسرای عمومی و انقلاب همان منطقه مسئولیت پیگیری و تحقیقات را به عهده خواهند گرفت. پس از انجام تحقیقات مورد نیاز اگر قرار جلب به دادرسی صادر گردد، ادامه رسیدگی‌ها توسط دادگاه کیفری 2 همان حوزه و منطقه انجام خواهد شد.
در صورتی که راننده مست باشد اما تصادفی رخ ندهد و تنها توسط ماموران راهنمایی و رانندگی در حین رانندگی در حال مستی اعمال قانون شود، پیگیری مجازات ایشان به عهده دادسرای محل دستگیری است و تحقیقات مقدماتی در همین دادسرا پیگیری خواهد شد. پس از پیگیری اولیه، پرونده جهت رسیدگی به دادگاه کیفی 2 در همان حوزه منتقل خواهد شد.
جمع‌بندی
در این مقاله در رابطه با قوانین مربوط به رانندگی در حال مستی صحبت شد. چه در ایران و چه کشورهای دیگر رانندگی در حالتی که راننده به طور کامل هوشیار نباشد خطرناک تشخیص داده می‌شود و معمولا پیگرد قانونی دارد.
در ایران نیز قوانین مختلفی متناسب با شرایط ایجاد شده حین رانندگی با مستی وضع شده است که در زمان لازم جهت اجرای حکم راننده خاطی از آن‌ها استفاده می‌شود.
