رادیاتور در اتومبیل چیست؟
اگرچه بیش‌تر افراد نام رادیاتور را شنیده‌اند، اما ممکن است از کارایی و عملکرد آن آگاهی اکثر افراد نداشته باشند. به ساده‌ترین اصطلاح، رادیاتور جز اجزای اصلی سیستم خنک‌کننده خودرو است. وظیفه اصلی آن نظارت و تنظیم دمای موتور خودرو و جلوگیری از گرم شدن بیش از حد آن است.
عملکرد رادیاتور در وسیله نقلیه
موتور یک وسیله نقلیه، از طریق سوزاندن سوخت و ایجاد انرژی از بسیاری از قطعات متحرک، نیروی مورد نیاز را به آن می‌دهد. این نیرو و حرکت می‌تواند مقدار زیادی گرما در کل موتور ایجاد کند.
برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد ضروری است که در هنگام کار این گرما از موتور خارج شود که منجر به آسیب شدید می‌شود.
رادیاتور در از بین بردن گرمای اضافی موتور موثر است. رادیاتور بخشی از سیستم خنک کننده موتور است که شامل یک مایع خنک کننده مایع، شیلنگ برای گردش مایع خنک‌کننده، یک فن و یک ترموستات است که دمای مایع خنک‌کننده را کنترل می‌کند.
مایع خنک‌کننده از طریق شیلنگ‌های رادیاتور، از طریق موتور عبور می‌کند تا گرمای اضافی موتور را جذب کند و به رادیاتور برمی‌گردد.
رادیاتور چگونه کار می‌کند؟
پره های فلزی نازک پس از بازگشت به رادیاتور، با عبور مایع گرم از درون آن، گرما را از مایع خنک کننده به هوای خارج آزاد می‌کنند.
هوای خنک از طریق مشبک اتومبیل به رادیاتور می‌رود تا به این روند کمک کند، و هنگامی که وسیله نقلیه در حال حرکت نیست، مانند زمانی که در ترافیک بیکار هستید، فن سیستم برای کمک به کاهش دمای مایع خنک کننده گرم شده.
پس از عبور مایع خنک کننده از رادیاتور، دوباره از طریق موتور گردش می‌کند. این چرخه تبادل حرارتی به منظور حفظ دمای عملکرد مطلوب و جلوگیری از گرم شدن بیش از حد موتور مداوم است.
اجزای رادیاتور
یک رادیاتور دارای سه قسمت اصلی است: هسته، درپوش فشار و مخازن خروجی و ورودی.
هسته
جز هسته قسمت اصلی است که توسط یک بلوک بزرگ فلزی با ردیف‌هایی از باله‌های باریک فلزی تعریف شده است. این جایی است که خنک کننده داغی که از طریق موتور جریان یافته است گرمای خود را آزاد می‌کند و در آنجا رادیاتور برای سفر بعدی خود در اطراف مدار تبادل گرما آن را خنک می‌کند.
درپوش فشار
درپوش فشار سیستم خنک کننده را مهر و موم کرده و از تحت فشار بودن آن اطمینان حاصل می‌کند. این فشار برای کارایی رادیاتور ضروری است زیرا باعث می‌شود تا مایع خنک کننده از جوشیدن و سرریز شدن آن جلوگیری کند.
مخازن خروجی و ورودی
مخازن خروجی و ورودی، خنک کننده را بعد از گردش در موتور به رادیاتور هدایت می‌کنند.
یکی دیگر از اجزای اصلی رادیاتور، خود مایع خنک کننده است. حتی اگر یک قطعه مکانیزه نباشد، این ماده مهمی است که گرما را از موتور دور می‌کند و به رادیاتور اجازه می‌دهد کار خود را انجام دهد.
خرابی رادیاتور
هر زمان موتور در هوای متلاطم کار کند می‌تواند بیش از حد گرم شود. اما اگر رادیاتور کمی خنک کننده داشته باشد یا در یکی از شلنگ‌های آن نشتی وجود داشته باشد، خطر گرم شدن به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.
از دیگر خرابی‌های احتمالی رادیاتور می توان به خرابی ترموستات، مشکل مکانیکی فن یا درپوش فشار معیوب اشاره کرد که نمی‌تواند سیستم را تحت فشار قرار دهد و در نتیجه باعث سرریز شدن مایع خنک کننده می‌شود. در هر یک از این موارد، موتور می‌تواند بیش از حد گرم شود و در نتیجه آسیب جدی ببیند.
برای جلوگیری از تعمیرات پرهزینه، دارندگان خودرو باید از علائم خرابی رادیاتور آگاه باشند.
علائم خرابی رادیاتور شامل موارد زیر است:
- یک افزایش و سقوط غیرمعمول در اندازه گیری دمای خوشه ابزار
- بوی دود از زیر کاپوت ماشین بیاید
- هر مقدار مایع سبز (خنک کننده یا ضد یخ) در زیر خودرو جمع شود
- شواهد بصری زنگ زدگی روی اجزای سیستم خنک‌کننده
در صورت مشاهده کردن هر یک از این علائم، یک مکانیک حرفه‌ای باید سیستم خنک کننده و رادیاتور را بررسی کند.
چه عواملی باعث گرم شدن بیش از حد موتور می شود؟
اغلب اوقات خودروها در هوای بسیار گرم بیش از حد گرم می‌شوند، با این حال هر زمان ممکن است موتور بیش از حد گرم شود، به خصوص اگر سطح مایع خنک‌کننده در رادیاتور کم باشد یا نشتی در سیستم خنک‌کننده وجود داشته باشد. نشت می تواند خصوصاً نگران کننده باشد زیرا نشتی در مایع خنک کننده رادیاتور وجود دارد که مطمئناً باعث گرم شدن بیش از حد می‌شود.
در صورت خراب شدن رادیاتور، موتور بیش از حد گرم می‌شود و صدمه جدی وارد می‌کند و در نتیجه تعمیرات پرهزینه و گسترده‌ای باید انجام شود. سایر دلایل احتمالی گرم شدن بیش از حد ممکن است به خرابی ترموستات، نشتی شیلنگ یا درپوش رادیاتور مربوط باشد.
اگر درپوش رادیاتور معیوب باشد، قادر به فشار نیست و اجازه می دهد تا مایع خنک کننده مخزن سرریز را بیش از حد پر کند، که می تواند باعث گرم شدن بیش از حد موتور شود.
نگهداری از رادیاتور
اگرچه پیش بینی زمان خراب شدن ترموستات یا درپوش رادیاتور تقریباً غیرممکن است، اقدامات خاصی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از اثرات مخرب یک موتور بیش از حد گرم انجام دهید.
مانند هر قطعه دیگر وسیله نقلیه، رادیاتور برای اطمینان از دوام و عملکرد مناسب خود به تعمیر و نگهداری خاصی نیاز دارد. به موارد زیر برای نگهداری بهتر از رادیاتور وسیله خود توجه کنید.
- شلنگ‌های رادیاتور را هر سه سال تعویض کنید. از آنجا که شیلنگ‌ها از مواد لاستیکی تشکیل شده‌اند، پس از مدتی واکنش‌های شیمیایی، هوای خشک و دمای بالا باعث خراب شدن آ‌ن‌ها می‌شود.
- مرتباً سطح خنک کننده را بررسی کنید. اگر سطح مایع در بین چک‌ها به طور محسوسی کاهش یابد، ممکن است نشتی در سیستم خنک کننده وجود داشته باشد. سطح پایین تر از حد نرمال می تواند نشان دهنده نشتی در سیستم باشد.
- بعد از هر 30 هزار کیلومتر از مایع خنک کننده برای از بین بردن هرگونه آلودگی در رادیاتور و شلنگ‌های آن، شستشو دهید. این سرویس همچنین سیستم خنک کننده را برای جلوگیری از زنگ زدگی اجزای سازنده تنظیم می‌کند و به رادیاتور اجازه می‌دهد تا در طول عمر خود در اوج عملکرد کار کند.
ایستادن در کنار جاده با موتور بیش از حد داغ شده، شرایطی است که هر راننده می‌خواهد از آن اجتناب و دوری کند. خوشبختانه رادیاتورها با تخلیه گرمای بیش از حد موتور در هنگام کار، از این اتفاق جلوگیری می‌کنند.
درک اهمیت این مکانیزم خنک کننده، علائم خرابی احتمالی و روش‌های لازم تعمیر و نگهداری به عملکرد روان رادیاتور و موتور برای سال‌های آینده کمک می‌کند.
