حکم موتور سواری و ماشین سواری بدون گواهینامه؟

حکم موتور سواری و ماشین سواری بدون گواهینامه

گواهینامه رانندگی یکی از مهم‌ترین الزامات رانندگی است. گواهینامه رانندگی برای رانندگی اهمیت خیلی زیادی دارد طوری که در قانون مدنی ایران، راننده‌ای که بدون گواهینامه رانندگی می‌کند، و کار خلافی را انجام دهد، مشمول مجازات خواهد بود.

اخذ گواهینامه رانندگی بعد از سن قانونی ۱۸ سال الزامی است و به همراه داشتن گواهینامه رانندگی یکی از مهم‌ترین الزامات رانندگی است. در این مقاله به حکم موتور سواری وماشین سواری بدون گواهینامه می‌پردازیم.

خیلی وقتا این سوال مطرح می‌شود که اگر در تصادف یکی از طرفین گواهینامه نداشته باشند، چی کسی باید خسارت به بار آمده را پرداخت کند؟ مجازات راننده بدون گواهینامه چیست؟ در ادامه مقاله به این سوالات می‌پردازیم.

 

طبق قانون برای رانندگی گواهینامه نیاز است

طبق قانون، اگر شخصی با هر وسیله نقلیه ای مانند: اتوبوس، کامیون، موتور، خودروی سواری و… رانندگی کند، باید برای هر کدام گواهینامه‌ی مختص آن وسیله را تهیه کند. بنابراین تنها داشتن گواهینامه کافی نیست و اگر جز این باید قانون با او برخورد خواهد کرد.

برای مثال کسی که گواهینامه موتورسیکلت را دارد، نمی‌تواند با وسیله‌ی نقلیه دیگری مانند: کامیون یا خودروی سواری رانندگی کند. او تنها مجاز به رانندگی با موتورسیکلت می‌باشد.

همچنین برای رانندگی با کامیون یا اتوبوس فرد ملزم است گواهینامه پایه 1 داشته باشد. در غیر این صورت قانون با فرد متخلف برخورد خواهد کرد.

 

حکم موتور سواری و ماشین سواری بدون گواهینامه

اگر شخصی بدون داشتن گواهینامه، اقدام به رانندگی کند. طبق قانون، خودروی وی متوقف می‌شود و راننده به مراجع قضایی معرفی و فرستاده می‌شود.

ماده ۷۲۳ قانون‌ مجازات‌ اسلامی مصوب ۱۳۷۵ مقرر کرده‌است:
هرکس بدون گواهی‌نامه رسمی اقدام به رانندگی و یا تصدی وسایل موتوری که مستلزم داشتن گواهی‌نامه مخصوص است، بنماید و به رانندگی وسایل مزبور مبادرت ورزد برای بار اول به حبس تعزیری تا دو ماه یا جزای نقدی و یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

اما طبق قانون در صورت ارتکاب مجدد به دو ماه تا شش ماه حبس محکوم خواهد شد. البته طبق مواد دیگری از قانون، می‌توان این حبس را به جزای نقدی تبدیل کرد. (هرسال میزان جزای نقدی، در قانون بودجه وضع می‌گردد.)

هم‌چنین قانون گذار، هرکسی که به موجب حکم دادگاه از رانندگی وسایل نقلیه‌ی موتوری ممنوع باشد به رانندگی وسایل مزبور مبادرت ورزد، مجازات گفته شده در نظر گرفته می‌شود.

حکم موتورسوار یا ماشین سواری بدون گواهینامه چیست؟در پاسخ به این سوال باید گفت: اگر تصادفی صورت گیرد، که ناشی از بی تجربگی و عدم رعایت قانون یا عدم مهارت وی باشد؛ و این تصادف صدمه‌ی بدنی به بار آورده باشد، دادگاه موظف است؛ تا جایی که می‌تواند وی را به مدت 1 تا 5 سال از رانندگی محروم و مجازات او را تشدید کند.

البته لازم به ذکر است اگر راننده مقصر بدون گواهینامه شناخته شده باشد و خودرو بیمه نامه‌ی معتبر داشته باشد، بیمه باید تمام خسارت های به بار آمده را به واسطه‌ی بیمه نامه که تعهد کرده است پرداخت کند.

 

مجازات رانندگی بدون گواهینامه زیر ۱۸ سال؟

اگر فردی در سن ۱۵ تا ۱۸ سال شمسی بدون داشتن گواهینامه رانندگی کند و تصادفی رخ دهد که منجر به مرگ شود، مجازات‌های زیر را خواهد داشت: نگهداری در مرکز اصلاح و تربیت برای مدتی بین سه ماه تا یک سال، یا پرداخت جریمه نقدی بین ۱۵ میلیون تا ۶۵ میلیون ریال، یا انجام ۱۸۰ تا ۷۲۰ ساعت خدمت عمومی بصورت رایگان.

 

افراد ممنوع رانندگی چه کسانی هستند؟

گاهی اوقات ممکن است، دادگاه برای متخلفان، علاوه بر مجازات تخلفی، مجازاتی مثل ممنوعیت رانندگی وضع نماید. این مجازات دائمی نبوده و بعد از مدتی از بین خواهد رفت. این ممنوعیت ها ممکن است برای بعضی از مکان ها یا برای همه مکان ها اعمال گردد. برای مثال: قاضی می‌تواند شخص متخلف را از رانندگی در بزرگراه و آزادراه منع کند و اگر شخص به غیر از این عمل نماید قانون مجازات هایی برای وی منظور می‌شود.

 

مطالب مرتبط: پیگیری گواهینامه راهنمایی و رانندگی از طریق پیامک

 

قتل در هنگام رانندگی بدون گواهینامه

رانندگی ماشین سواری بدون گواهینامه، عدم رعایت نظامات دولتی محسوب می‌شود. در این رابطه باید گفت:

اگر فردی که مهارت بسیار زیادی در رانندگی دارد، بدون گواهی‌نامه اقدام به رانندگی نماید و در حین رانندگی کسی را به قتل برساند در این حالت قتلی که واقع شده است، از نوع شبه عمد خواهد بود، چنین فردی طبق ماده 723 از قانون مجازات اسلامی جز پرداخت دیه و دوماه حبس مسئولیت دیگری در مورد قتل نخواهد داشت.

 

در صورتی که شخص به دلیل نداشتن گواهینامه مهارتی در رانندگی نداشته باشد و مرتکب قتل شود: قتل او نیز شبه عمد بوده اما این فرد علاوه بر پرداخت دیه کامل مقتول و تحمل حبس یا جزای نقدی،‌ مطابق ماده ۷۱۴ و ۷۱۸ قانون مجازات اسلامی به بیش از دو سال حبس محکوم خواهد شد.

لازم به ذکر است همچنین دادگاه می‌تواند یک تا پنج سال راننده را از رانندگی یا تصدی هر گونه وسیله نقلیه محروم کند.تصدی به این معنا است که شخص فقط قادر به هدایت وسایل موتوری م‌باشد که غیر نقلیه هستند. مانند: تله کابین، جرثقیل ثابت.

در خصوص این سوال حکم موتور سواری یا ماشین سواری بدون گواهینامه چیست؟ باید پاسخ داد: بنابراین دادگاه در این موارد باید بررسی کند و ببیند که آیا این تصادف و قتل با نداشتن گواهی‌نامه ارتباطی داشته است یا خیر و به عبارت بهتر اگر گواهی‌نامه داشت آیا باز هم این تصادف و قتل واقع می‌شد یا خیر.

اگر چنانچه به این نتیجه برسد که این تصادف و قتلی که در پی آن واقع شده‌است هیچ ارتباطی به نداشتن گواهی‌نامه ندارد، باید حکم به پرداخت دیه و هم‌چنین حبس یا جزای نقدی بخاطر رانندگی بدون گواهی‌نامه صادر کند زیرا اگرچه رانندگی بدون گواهی‌نامه نوعی بی‌احتیاطی می‌باشد اما این بی‌احتیاطی در وقوع قتل نقشی نداشته‌است و اگر راننده گواهی‌نامه هم داشت، باز هم این قتل واقع می­‌شد.

 

چند نکته در رابطه با گواهینامه

در این قسمت به چند نکته ضروری در خصوص گواهینامه می‌پردازیم:

• اگر کسی گواهی‌نامه‌ی رانندگی داشته باشد اما اعتبار آن به پایان رسیده باشد و بدون تمدید اعتبار گواهی‌نامه‌ی خود اقدام به رانندگی کند، مرتکب جرم رانندگی بدون گواهی‌نامه نشده است. در این صورت او مرتکب تخلف شده و موظف به پرداخت جریمه خواهد بود. این راننده می‌تواند پس از پرداخت جریمه‌ی نقدی، مطابق آیین­‌نامه‌­ی مربوطه گواهی‌نامه‌ی خود را تمدید کند.
• برای رانندگی با برخی از وسایل نقلیه مانند تاکسی علاوه بر داشتن گواهی‌نامه، شخص باید ۲۳ سال سن داشته و یا از زمان دریافت گواهی‌نامه‌اش یک سال گذشته باشد. این افراد فاقد گواهی‌نامه محسوب نشده و مشمول این ماده نمی‌شوند. در نتیجه نمی‌توان آن‌ها را به پرداخت جزای نقدی محکوم کرد هرچند عمل آنان تخلف از مقررات رانندگی است و باید جریمه شوند.

 

انواع گواهینامه

با توجه به سری جدید قوانین وضع شده در ایران، گواهینامه رانندگی به سه شکل پایه 1، 2 و 3  و گواهینامه ویژه در اختیار رانندگان خودرو و در شکل گواهینامه موتور در اختیار رانندگان موتور سیکلت قرار می‌گیرد. در ادامه کاربرد هر یک از این گواهینامه‌ها را بررسی خواهیم کرد.

• گواهینامه موتور: مدرکی که برای استفاده از انواع موتور سیکلت صادر می‌شود.
• پایه 3: این مدرک برای رانندگی با وسایل نقلیه موتوری مانند اتومبیل سواری، ون یا وانت با نهایتا مجموع وزن و ظرفیت بار 5/3 تن و یا امکان جابه‌جایی نهایتا 9 نفر (همراه با راننده) صادر می‌شود.
• پایه 2: این مدرک برای رانندگی با خودروهای نیمه سنگین مانند کامیون خاور و انواع میدل باس با نهایت مجموع وزن و ظرفیت بار 6 تن و امکان جابه‌جایی نهایتا 26 نفر (همراه با راننده) صادر می‌شود.
• گواهینامه پایه 1: برای رانندگی با خوردوهای سنگین و مجموع ظرفیت بار و وزن بیش از 6 تن (انواع کامیون) و جابه‌جایی بیش از 26 نفر (اتوبوس مسافربری) صادر می‌شود.
• گواهینامه ویژه: این گواهینامه برای رانندگی با وسایل نقلیه عمرانی، کشاورزی، صنعتی و گارگاهی مانند انواع لودر، تراکتور، گریدر، جرثقیل و… صادر می‌شود.

با توجه به ارائه گواهینامه مشخص برای هر دسته از وسایل نقلیه موتوری، رانندگی با هر یک از آن‌ها باید را گواهینامه متناسب انجام شود. در صورتی که فرد گواهینامه‌های لازم را نداشته باشد از نظر قانون با فردی بدون گواهینامه یکسان خواهد بود. برای مثال فردی که با گواهینامه پایه 3 از تریلی استفاده می‌کند، در صورت تصادف و بروز هر مشکل دیگر علاوه بر پرداخت خسارت ملزم به پرداخت جریمه برای نداشتن گواهینامه نیز خواهد بود.

 

مجازات رانندگی زیر 18 سال

با توجه به این که حداقل سن اخذ گواهینامه رانندگی در ایران، 18 سال تمام است، فرد زیر 18 سال در هر حالتی بدون گواهینامه تلقی می‌شود. مجازات این فرد باید بر اساس بازه سنی وی انجام شود. همچنین فردی که خودرو یا موتور را در اختیار فرد بدون گواهینامه قرار داده است نیز مجازات خواهد شد. در ادامه مجازات رانندگی بدون گواهینامه برای هر بازه سنی زیر 18 سال را بررسی می‌کنیم:

• راننده با سن بین 15 تا 18 سال: مجازاتی که به دلیل رانندگی بدون گواهینامه برای افراد بین 15 تا 18 سال در نظر گرفته می‌شود، مطابق جرم درجه هشت تعزیری است. در واقع راننده موظف به پرداخت جریمه نقدی مشخص خواهد بود.
• راننده با سن بین 9 تا 5 سال: مجازات رانندگی برای افراد بین 9 تا 15 سال، تعهد گرفتن از والدین یا قیم قانونی این افراد در جهت تادیب، تربیت و مواظبت از طفل یا نوجوان است. در صورت نداشتن والدین صالح این مسئولیت به شخص حقیقی یا حقوقی دیگری واگذار خواهد شد.
• راننده با سن زیر 9 سال: برای افراد زیر 9 سال مجازاتی در نظر گرفته نشده است.

تمام موارد ذکر شده در حالتی اجرا می‌شود که پلیس راننده را متوقف کند و در واقع تصادفی رخ نداده باشد. در صورت وقوع تصادف و مقصر بودن فرد بدون گواهینامه، پرداخت خسارات نیز علاوه بر پرداخت جریمه باید به طور تمام و کمال انجام شود.

 

نقش بیمه در تصادف بدون گواهینامه رانندگی

آیا در تصادف رانندگی بدون گواهینامه بیمه خسارت را پرداخت می‌کند؟ اگر خودرو یا موتور سیکلت دارای بیمه شخص ثالث باشد، بیمه خسارت را پرداخت می‌کند. در واقع اگر راننده مقصر و بدون گواهینامه باشد، بیمه موظف است خسارت مالی و جانی فرد زیان‌دیده را پرداخت کند. البته این مبلغ بعدا از فرد خاصی به صورت کامل، نقدی یا اقساطی دریافت می‌شود.

ممکن است در شرایطی فرد گواهینامه داشته باشد و آن را تمدید نکرده یا به هر دلیلی در دست توقیف باشد. در این شرایط بیمه موظف است خسارت را به طور کامل پرداخت کند و نیازی به بازگردان پول توسط بیمه‌گزار نخواهد بود.

 

دادگاه صالح چیست؟

دادگاهی که فعالیتش در حوزه رسیدگی به جرائم مربوط به نداشتن گواهینامه و بروز انواع تصادف باشد را دادگاه صالح یا دادگاه کیفری 2 می‌نامند. در این دادگاه با توجه به مدارک موجود رای کیفری برای ضرر و زیان ایجاد شده برای فرد شاکی صادر می‌شود. در مواردی که برای صدور رای نیاز به تحقیقات نیز باشد، دادگاه رای را صادر و سپس به دعوای ضرر و زیان رسیدگی می‌کند.

 

حکم تصادف بدون گواهینامه

تصادف بدون گواهینامه جنبه خصوصی و عمومی دارد. در واقع حتی در صورت رضایت شاکی یا فرد زیان دیده، این پرونده مختومه نمی‌شود و دادگاه طبق قوانین موجود برای جرم عمومی جزا در نظر می‌گیرد. به طور کلی حکم تصادف در شرایط بدون گواهینامه با بررسی شرایط زیر صادر می‌شود:

• اگر فرد بدون گواهینامه مقصر باشد و تصادف منجر به جرح شود، جریمه رانندگی بدون گواهینامه و دیه نقدی از مجرم دریافت می‌شود.
• در بررسی جنبه عمومی جرم معمولا به مدت 1 تا 5 سال حکم ممنوعیت رانندگی با وسایل نقلیه موتوری صادر می‌شود.
• در صورتی که رانند مقصر نباشد جریمه نقدی مشخص، حبس تعزیری 2 ماهه و حکم توقیف خودرو برای وی صادر می‌شود.
• دادگاه می‌تواند دو سوم مجازات مشخص شده برای رانندگی بدون گواهینامه را صادر کند.

سخن پایانی

رانندگی یکی از بهترین تجربه‌های بشر است که به تجربه و مهارت بالایی نیاز دارد. مانند هر کار دیگری، رانندگی نیز شرایط و قواعد مخصوص خود را دارد که این قوانین برای حفظ سلامت راننده و سایر شهروندان وضع شده‌اند. رانندگی بدون داشتن گواهینامه می‌تواند عواقب غیرقابل بخششی را در پی داشته باشد. توصیه می‌کنیم که برای جلوگیری از ایجاد پشیمانی، به هیچ عنوان بدون داشتن گواهینامه رانندگی نکنید. در این مطلب به بررسی شرایط مجازات و حکم موتور سواری و ماشین سواری بدون گواهینامه و قوانین موجود برای برخورد با افراد خاطی پرداختیم.

 

مطالب مرتبط:

سوالات آزمون موتور