آزادراه چیست؟
آزادراه یا اتوبان نوعی راه بزرگ و با پهنای زیاد است که بین شهرها ساخته می‌شود. خطوط رفت و برگشت آن از یکدیگر جداست و هیچگونه تقاطع همسطحی ندارد. بنابراین، ورود و خروج از آن محدود است و غالباً با پرداخت عوارض همراه است.
آزادراه‌ها عاری از تقاطع‌های همسطح، محل گذر خط آهن و خطوط عابر پیاده به‌طور همسطح هستند. این امر باعث می‌شود که حرکت وسایل نقلیه در این مسیر آزادانه و بدون توقف انجام شود.
بخش‌های آزادراه
آزادراه‌ها را می‌توان به سه بخش اصلی تقسیم کرد:
قسمت اصلی آزادراه: این بخش از آزادراه تحت تأثیر حرکت‌های واگرا و همگرای نزدیک شیب‌راهه‌ها قرار نمی‌گیرد و در واقع هیچگونه حرکت موجی شکل در آن انجام نمی‌شود.
مقاطع حرکت‌های موجی شکل یا مقاطع تغییر خط: در این قسمت‌ها دو (یا بیش از دو) جریان حرکتی مختلف یکدیگر را قطع می‌کنند. این مقاطع بیشتر در قسمت‌هایی است که در آن، نقاط ورودی (همگرایی) نزدیک به قسمت‌های خروجی (واگرایی) قرار دارد.
محل اتصال رمپ‌ها: این قسمت‌ها شامل محل اتصال رمپ‌های ورودی و خروجی به آزادراه‌ها هستند. در این نقاط از آزادراه به دلیل حرکت‌های ورودی و خروجی در جریان وسایل نقلیه آشفتگی روی می‌دهد.
ظرفیت آزادراه
ظرفیت آزادراه، حداکثر تعداد وسایل نقلیه‌ای است که می‌توانند در یک واحد زمانی از یک مقطع آزادراه عبور کنند. ظرفیت آزادراه بر اساس سرعت آزاد آن تعیین می‌شود.
سرعت آزاد، سرعتی است که هنگام جریان صفر در منحنی سرعت جریان داریم. در واقع این سرعت زمانی‌که نرخ جریان از ۱۰۰۰ وسیله نقلیه در ساعت در خط کمتر است رخ می‌دهد.
در تحلیل ظرفیت آزادراه، منحنی سرعت جریان بر اساس شرایط پایه تعیین می‌شود. شرایط پایه عبارتند از:
- عدم وجود وسایل نقلیه سنگین در جریان ترافیک
- آشنایی رانندگان با مسیر
- عرض خط عبور و فاصلهٔ آزاد جانبی
مقررات رانندگی در آزادراه‌های ایران
در ایران، قوانین و مقررات خاصی برای رانندگی در آزادراه‌ها وجود دارد. این قوانین برای حفظ ایمنی رانندگان و عابران پیاده و همچنین روان‌سازی ترافیک وضع شده‌اند.
سرعت مجاز
حداقل سرعت مجاز برای تمامی وسایل نقلیه در آزادراه‌ها ۷۰ کیلومتر بر ساعت است. حداکثر سرعت مجاز برای خودروهای سواری و وانت‌ها در مناطق مسکونی ۱۲۵ کیلومتر بر ساعت و در مناطق غیر مسکونی و بیرون شهر ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت است. حداکثر سرعت مجاز برای اتوبوس، مینی‌بوس، تریلر، کامیون و کامیونت در مناطق مسکونی ۱۱۰ کیلومتر بر ساعت و در مناطق غیر مسکونی و بیرون شهر ۱۱۰ کیلومتر بر ساعت است.
ورود و عبور عابران پیاده و وسایل نقلیه غیرمجاز
ورود و عبور عابران پیاده، انواع وسایل نقلیه غیرمجاز (مانند دوچرخه، موتورسیکلت، حیوانات) و عبور دادن دام در آزادراه‌ها ممنوع است. همچنین توقف وسایل نقلیه در خطوط عبور نیز ممنوع است.
تردد اتوبوس، مینی‌بوس و انواع بارکش‌ها
تردد اتوبوس، مینی‌بوس و انواع بارکش‌ها (به استثنای وانت‌ها) در خط سوم (سرعت) آزادراه‌های شهری ممنوع است.
مسئولیت در تصادفات
در صورتی که حادثه‌ای در آزادراه به دلیل ورود و عبور عابران پیاده، تردد وسایل نقلیه غیرمجاز یا توقف وسایل نقلیه در خطوط عبور رخ دهد، راننده‌ای که مقصر شناخته شود، مسئولیت جبران خسارت را بر عهده خواهد داشت.
رعایت این قوانین و مقررات برای حفظ ایمنی همه رانندگان و عابران پیاده ضروری است.
تفاوت آزادراه و بزرگراه
آزادراه و بزرگراه دو نوع راه ارتباطی هستند که برای تردد وسایل نقلیه موتوری طراحی شده‌اند. با این حال، بین این دو نوع راه تفاوت‌هایی وجود دارد که عبارتند از:
- شانه خطر: آزادراه‌ها دارای شانه خطر هستند، اما بزرگراه‌ها ممکن است نداشته باشند. شانه خطر یک منطقه خاکی یا آسفالت‌شده است که در کنار راه قرار دارد و برای توقف اضطراری وسایل نقلیه استفاده می‌شود.
- رنگ تابلوها: تابلوهای نصب‌شده در آزادراه‌ها آبی‌رنگ هستند، اما تابلوهای نصب‌شده در بزرگراه‌ها سبزرنگ هستند.
- نوع تقاطع‌ها: آزادراه‌ها دارای تقاطع‌های غیرهمسطح هستند، اما بزرگراه‌ها ممکن است دارای تقاطع‌های همسطح نیز باشند. تقاطع همسطح، نوعی تقاطع است که در آن مسیرهای عبور و مرور وسایل نقلیه در یک سطح قرار دارند.
- وجود دوربرگردان: آزادراه‌ها فاقد دوربرگردان هستند، اما بزرگراه‌ها ممکن است دارای دوربرگردان باشند.
- پرداخت عوارض: تردد در آزادراه‌ها معمولاً با پرداخت عوارض قانونی مجاز است، اما تردد در بزرگراه‌ها نیازی به پرداخت عوارض ندارد.
- وجود مسیر جایگزین: در کنار هر آزادراه مسیر جایگزین دیگری برای کسانی که نمی‌خواهند از آزادراه استفاده کنند وجود دارد. اما در کنار بزرگراه‌ها چنین چیزی وجود ندارد.
آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها دو نوع جاده‌ی بزرگ و پرتردد هستند که برای تردد ماشین‌ها ساخته شده‌اند. با این حال، تفاوت‌های مهمی بین این دو نوع جاده وجود دارد که یکی از آن‌ها سرعت مجاز تردد است.
سرعت مجاز حرکت در آزادراه بیشتر از بزرگراه است. در آزادراه‌ها، سرعت مجاز حرکت برای ماشین‌های شخصی حداقل ۷۰ و حداکثر ۱۲۵ کیلومتر بر ساعت است. این یعنی شما می‌توانید با سرعت بیشتری در آزادراه‌ها حرکت کنید.
سرعت مجاز حرکت در بزرگراه‌ها کمتر است. در بزرگراه‌ها، سرعت مجاز حرکت برای ماشین‌های شخصی حداقل ۷۰ و حداکثر ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت است. این یعنی شما باید در بزرگراه‌ها با سرعت کمتری حرکت کنید.
علت این تفاوت چیست؟ علت این تفاوت این است که آزادراه‌ها معمولاً پهن‌تر و خلوت‌تر از بزرگراه‌ها هستند. این یعنی خطر تصادف در آزادراه‌ها کمتر است و می‌توان با سرعت بیشتری در آن‌ها حرکت کرد.
البته باید توجه داشته باشید که سرعت مجاز تردد فقط یک حداکثر است. شما همیشه باید با توجه به شرایط جاده و ترافیک حرکت کنید. اگر جاده خیس یا لغزنده است، باید سرعت خود را کاهش دهید. همچنین، اگر ترافیک سنگین است، باید از سبقت گرفتن خودداری کنید.
در اینجا چند نکته ایمنی برای رانندگی در آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها آورده شده است:
- همیشه با سرعت مطمئنه حرکت کنید.
- از سبقت گرفتن غیرقانونی خودداری کنید.
- به علائم راهنمایی و رانندگی توجه کنید.
- در صورت خستگی یا خواب‌آلودگی، استراحت کنید.
تابلوهای راهنمایی و رانندگی؛ تفاوت تابلوهای سبزرنگ و آبی‌رنگ
یه فرق خیلی مهم بین بزرگراه و آزادراه، رنگ تابلوهای راهنماشونه. تو بزرگراه تابلوها سبزه و تو آزادراه آبیه. اینجوری خیلی راحت می‌تونی تشخیص بدی که تو کدوم مسیری هستی.
قوانین رانندگی در بزرگراه ها و آزادراه‌ها
یه سری قوانین رانندگی هم تو بزرگراه و آزادراه متفاوته. مثلاً سرعت مجاز تو آزادراه‌ها بیشتره. تو بزرگراه می‌تونی از هر دو سمت سبقت بگیری، ولی تو آزادراه فقط از سمت راست می‌تونی سبقت بگیری.
آموزش حق تقدم
حق تقدم تو بزرگراه‌ها هم خیلی مهمه. وقتی می‌خوای از بزرگراه خارج بشی، باید حق تقدم رو به ماشین‌هایی که تو بزرگراه دارن حرکت می‌کنن بدی.
رانندگی ایمن در آزادراه و بزرگراه
آزادراه و بزرگراه دو تا جاده‌ی اصلی هستن که تفاوت‌هایی با هم دارن. آزادراه‌ها معمولاً دو تا شانه‌ی عریض دارن و سرعت مجازشون بیشتر از بزرگراه‌هاست. بزرگراه‌ها هم معمولاً یک تا دو شانه‌ی عریض دارن و سرعت مجازشون کمتر از آزادراه‌هاست.
برای رانندگی ایمن توی آزادراه و بزرگراه باید قوانین رو رعایت کنید. مثلاً نباید سرعتتون از حد مجاز بیشتر باشه یا از لاین‌های مناسب عبور نکنید. همچنین، باید حواستون به بقیه‌ی رانندگان هم باشه و از سبقت‌های غیرمجاز خودداری کنید.
اگر تازه گواهینامه گرفتید، بهتره قبل از اینکه تنهایی توی آزادراه یا بزرگراه رانندگی کنید، با یک مربی باتجربه تمرین کنید.
