نیم کلاج یا نیم کلاچ، تکنیکی است که در رانندگی خودروهای دنده‌ای بسیار کاربرد دارد. این تکنیک به ویژه در شرایط ترافیکی، سربالایی‌ها و هنگام شروع حرکت خودرو از حالت ساکن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چگونگی انجام نیم کلاج
پا بر روی پدال ترمز است و کلاج خودرو کاملا فشار داده می‌شود. دسته دنده در دنده 1 قرار دارد، پاشنه پای چپ به کف خودرو چسبیده و با بخش پنجه یا سینه پا، کلاج به آرامی بالا می‌آید.
تا زمانی که احساس می‌شود صدای موتور خودرو تغییر کرده و لرزشی ایجاد شده است (این نقطه را نقطه لرزش می‌گویند)، کلاج در این نقطه نگه داشته می‌شود و نباید بیشتر بالا برود. اگر کلاج را بیش از این بالا بیاورید، خودرو خاموش می‌شود.
در این مرحله، کلاج خودرو در حال کار است و ترمز موقت برای چند لحظه فعال می‌شود، سپس با سرعت مناسب، پا از روی ترمز برداشته می‌شود و گاز داده می‌شود.
در مرحله دوم، کلاج باید به اندازه ۲ تا ۳ میلی‌متر بالاتر برود تا به نقطه حرکت کلاج خودرو برسد. در این نقطه، کلاج برای چند ثانیه نگه داشته می‌شود تا حرکت خودرو کامل شود، سپس کلاج رها می‌شود. همزمان با رها کردن کلاج، باید پدال گاز را فشار داد تا خودرو حرکت کند. اگر پس از نیم کلاج، کلاج به طور ناگهانی رها شود، خودرو خاموش خواهد شد.
چه مواقعی باید نیم کلاچ بگیریم؟
همانطور که بیان شد، نیم کلاچ زمانی رخ می‌دهد که خودروی شما بین دو حالت خلاصی و شروع به حرکت قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، شما کلاچ را تا نیمه فشار داده‌اید و اگر آن را بیشتر فشار دهید، خودرو خلاص می‌شود و اگر آن را کمی آزاد کنید، ماشین شروع به حرکت می‌کند.
این حالت در رانندگی کاربردهای بسیاری دارد و به شما این امکان را می‌دهد که بدون استفاده از ترمز، بر خودروی خود کنترل داشته باشید. به همین دلیل، تسلط بر کلاچ و نیم کلاچ، چه در کلاس‌های آموزش رانندگی و چه توسط رانندگان با تجربه، بسیار تأکید می‌شود. در ادامه، برخی از مهم‌ترین شرایط و زمان‌هایی که باید از نیم کلاچ استفاده کنید را توضیح خواهیم داد. همچنین، نحوه استفاده صحیح از این تکنیک را آموزش خواهیم داد تا بتوانید به بهترین شکل ممکن از آن استفاده کنید.
نیم کلاچ در هنگام شروع به حرکت:
از موارد رایج استفاده از نیم کلاچ، زمانی است که شما قصد دارید خودرو را راه‌اندازی کنید و حرکت آن را شروع کنید. این مسئله به ویژه برای افرادی که تازه در حال یادگیری رانندگی هستند، بسیار مهم است. ممکن است شما تاکنون دیده باشید که یک فرد قصد دارد خودرو را به حرکت درآورد، اما خودرو به طور ناگهانی خاموش می‌شود. یا اینکه افراد تازه کار قبل از اینکه خودرو را به حرکت درآورند، چندین بار خودرو را خاموش و دوباره روشن می‌کنند.
این موارد دقیقاً نشان‌دهنده عدم تسلط بر اجرای نیم کلاچ است. تعداد زیادی از افرادی که در آزمون رانندگی شرکت می‌کنند، در واقع به دلیل عدم تسلط بر این موضوع و خاموش شدن خودرو، رد می‌شوند. اما این کار دارای یک فرآیند و روش خاص است که در ادامه روش صحیح آن را برای شما توضیح خواهیم داد.
زمانی که تمام نکات لازم برای شروع به حرکت را رعایت کرده‌اید، باید کلاچ را تا انتها فشار دهید و خودرو را در دنده اول قرار دهید. سپس به آرامی پای خود را از روی کلاچ بردارید تا جایی که با استفاده از صدای موتور و قدرتی که در آن برای حرکت ایجاد می‌شود، متوجه رسیدن به نقطه مناسب شوید.
باید این کار را به آرامی انجام دهید و زمانی که احساس کردید خودرو می‌خواهد حرکت کند، همین طور که کلاچ را با سرعتی کم رها می‌کنید، پای دیگر را بر روی گاز قرار دهید. در واقع این عملکرد شما باید مانند یک ترازو دو کفه باشد و هر چه پدال کلاچ بالا می‌رود، پدال گاز به آرامی به سمت پایین می‌رود. به این ترتیب، به راحتی می‌توانید بدون خاموش شدن خودرو، آن را به حرکت درآورید. البته انجام دادن آرام و تدریجی نیم کلاچ و گاز را فراموش نکنید؛ زیرا دلیل اصلی خاموش شدن خودرو، آزاد کردن ناگهانی و سریع کلاچ است.
نیم کلاچ در دور زدن
یکی از مواردی که استفاده از نیم کلاچ در آن بسیار رایج است، هنگام دور زدن به صورت ساده یا با دو فرمان است. البته این موضوع برای هر دور زدنی استفاده نمی‌شود، بلکه برای مکان‌هایی که فضای محدودی دارند یا تردد خودروهای دیگر زیاد است، بیشتر کاربرد دارد. زیرا در مکان‌هایی که فضای کافی وجود دارد، می‌توان بدون نیاز به نیم کلاچ و با استفاده از دنده یک و حتی بالاتر، دور زد.
اما در مکان‌هایی با فضای کم، که دوربرگردان‌ها از جمله متداول‌ترین آن‌ها هستند، برای دور زدن حتما باید از نیم کلاچ استفاده کرد. در این موارد معمولاً خودرو در دنده یک قرار دارد و شما باید هم کلاچ و هم گاز را کنترل کنید. به آرامی با نیم کلاچ پیش می‌روید و به محض ایجاد شرایط مناسب، گاز را بیشتر می‌دهید و دور را تکمیل می‌کنید.
آموزش نیم کلاچ در ترافیک
هنگامی که در ترافیک گیر می‌کنید، باید با سرعت بسیار کم و به آرامی حرکت کنید؛ زیرا فضای کافی برای حرکت با سرعت زیاد و یا حتی با دنده یک وجود ندارد. به همین خاطر، هرگاه فضای جلوی خودرو آزاد شد، باید فوراً نیم کلاچ کنید تا خودروی شما به آرامی به سمت جلو حرکت کند. پس از رسیدن به خودروی جلویی، باید دوباره کلاچ را فشار دهید و ترمز بگیرید.
با توجه به نیاز به استفاده فراوان از نیم کلاچ در ترافیک، اگر یک بار در این شرایط قرار بگیرید، به مرور زمان تسلط بیشتری بر نیم کلاچ پیدا خواهید کرد. البته، قبل از قرار گرفتن در چنین شرایطی، باید مهارت لازم برای اجرای نیم کلاچ را به خوبی یاد بگیرید. حضور در ترافیک سنگین باعث می‌شود که تجربه بیشتری کسب کنید و نیم کلاچ را به صورت حرفه‌ای اجرا کنید.
نیم کلاچ در دنده عقب
یکی از موارد مهمی که نیم کلاچ در آن کاربرد دارد، زمانی است که شما قصد دارید دنده عقب بگیرید. در این شرایط، پس از اطمینان از امن بودن فضای پشت خودرو، دنده را در حالت عقب قرار داده و کلاچ را به آرامی رها می‌کنید. زمانی که به نقطه نیم کلاچ رسیدید، خودروی شما به تدریج شروع به حرکت به سمت عقب می‌کند. هر چه کلاچ را بیشتر رها کنید، این حرکت سریع‌تر خواهد شد.
البته در هنگام گرفتن دنده عقب باید توجه داشته باشید که رها کردن سریع کلاچ می‌تواند باعث خاموش شدن خودرو شود و باید این کار را به آرامی انجام داد. همچنین، در مکان‌هایی که گرفتن دنده عقب ممکن است سخت باشد، مثل زمانی که می‌خواهید در یک سربالایی به سمت عقب بروید، باید کمی گاز هم بگیرید تا خودرو قدرت لازم برای حرکت را داشته باشد.
نیم کلاچ در سربالایی
یکی از موارد مهمی که نیم کلاچ در آن کاربرد دارد، زمانی است که شما به دلیل ترافیک یا هر دلیل دیگری، مجبور به حرکت آرام در سربالایی هستید. در این شرایط، باید این کار را با تسلط بالاتر و با جزئیاتی بیشتر انجام داد.
این موضوع به خصوص مهم است زیرا اگر خودروی شما در حالت خلاص قرار بگیرد، به سمت عقب حرکت کرده و با خودروهای پشت سرتان برخورد می‌کند. برای گرفتن نیم کلاچ به درستی در سربالایی، باید کلاچ را کمی آزاد کنید تا خودرو به حالت لرزش برسد، کمی پایین‌تر از این حالت، کلاچ عملکرد مشابه ترمز دارد و مانع از حرکت خودرو به سمت عقب می‌شود.
برای حرکت به سمت جلو، کافی است کمی کلاچ را آزاد کنید تا خودرو در حالت سلو قرار بگیرد؛ اگر سربالایی بسیار شیب‌دار باشد، می‌توانید کمی گاز بیشتری بدهید تا خودرو بهتر به حرکت خود ادامه دهد. در صورتی که می‌خواهید دوباره متوقف شوید، باید کلاچ را کمی پایین‌تر از حالت لرزش نگه دارید.
خلاصه آموزش نیم کلاچ
- ۱- پدال ترمز فشار داده می‌شود و از آن دست نمی‌بریم.
- ۲- کلاج تا حداکثر فشار داده شده و دسته دنده در حالت یک یا عقب قرار می‌گیرد.
- ۳- کلاج به آرامی بالا می‌آید تا صدای موتور تغییر کند و لرزشی در خودرو احساس شود. (دور موتور از ۱ به پایین می‌آید و به ۵/۰ نزدیک می‌شود.)
- ۴- کلاج در نقطه لرزش نگه داشته می‌شود و نباید بیشتر بالا یا پایین برود، زیرا نیم کلاج یا کلاج درگیر درست شده است.
- ۵- با سرعت عمل مناسب، گاز به طور ثابت و کمی قوی‌تر از حرکت در کفی داده می‌شود.
- ۶- پدال کلاج فقط به اندازه ۱ تا ۲ میلی‌متر بالاتر می‌آید تا به نقطه حرکت برسد و در نقطه حرکت نگه داشته می‌شود.
- ۷- پس از حدود ۵ متر حرکت در سربالایی، کلاج به آرامی رها می‌شود.
